Irish HL

jefreywithonef

Apologies in advance for missing fadas and not using capital letters (really should get a printer!). Found the Bean Uí Chathasaigh notes elsewhere too which should come in handy.


"Cé go bhfuil an reiligiuin go mor chun tosaigh sa drama seo is leir nach bhfuil an christaoicht chomh laidir sin ann." É sin a phlé.

is é an raiteas thuasluaite croi an drama seo. ta barraiocht reiligiúin le sonrú in 'An Triail' ach ta an charthanacht, an chriostaiocht agus an gra an-ghann ann [very scarce]. is í sochai na hÉireann i lár an chéid seo caite atá faoin micrascóp ann

tréimhse aiste i stair na hÉireann ba ea an treimhse iar-chogaidh ó 1945 go 1960. bhi an tseanréim fós i bhfeidhm ach bhi ré nua i ndán don tír. bhi athruithe móra ag tarlú i sochaí na tíre. bhí daoine áirithe ag géilleadh do na hathruithe sin [submitting / yielding to these changes]. Ag an am céanna bhi daoine eile - tromlach mór na ndaoine - ag seasamh go daingean in aghaidh na n-athruithe sin. Ba leasc leis an gcóras polaitíochta agus reiligiúin géilleadh do na hathruithe sin a bhi ag tarlú sa tsochaí [the political / religious system were reluctant to submit to this changes that were happening].

idir an dá linn bhi caighdeáin dhúbhailte, an bhéalchráifeacht agus an fhimíneacht [double standards, sanctamoniousness and hypocricy] i gceannas ar an tír. sa drama an triail feicimid duine de "cholúin na sochaí'' sin [pillars of this society] (an máistir scoile, pádraig mac Cárthaigh), duine a bheadh ceaptha sa phost ag an sagart paróiste agus a bheadh ag obair faoi stiúir na heaglaise Caitlicí, ag briseadh na rialacha agus ag dul i bhfeidhm [impressing on] ar ar gcailín óg, saonta sa phobal beag ina raibh sé ag múineadh. duine gan puinn scrupaill ba ea é, ach duine glic, gránna fosta. fear pósta ba ea é ach bhí caidreamh collaí aige le cailín óg agus chire sé iachall uirthi gan a ainm a lua le héinne.

mar thoradh ar dhrochiompar phádraig, d'éirigh Máire torrach agus ba ansin a chomaiceamar an easpa críóstaíochta agus carthanachta i gceart. iompaíonn gach éinne sa tsochaí ar Mháire [everyone in society turns on her] agus tá uirthi imeacht ó bhaile. Cé go bhfuil an tsochaí ar mhaos le [steeped in] reiligiún - deirtear an Choróin Mhuire i dteach Mháire chuile oíche agus is bean chráifeach í a máthair atá cinnte go mbeidh Máire ina bean rialta agus seán ina shagart - fós féin ní chleactar ach deasgnátha loma [it is only the bare rituals of the religion that are practiced] an reiligiúin agus ní léirítear críostaíócht ná trócaire ar bith do Mháire.

maidir le maire, bhris si na rialacha moráltacha a bhi ann ag an am agus ni raibh sé sin ceadaithe. pheacaigh sí go trom in aghaidh Dé. mar a deir a deartháir seán, an t-ábhar sagairt: "tharraing sí náire shaolta orainn i láthair na gcomharsan. loit sí an saol orainn... chiontaigh sí in aghaidh Dé."

ba chailín mígheanmnaí [unchaste] í agus ní raibh inti ach 'striapach' i súile an phobail agus i súile na heaglaise. ni raibh i ndán di [nothing in store for her but rejection...] feasta ach díbirt, tragóid agus ar deireadh thiar, dúnmharú agus féinmharú i dteannta a chéile. díbeartach [outcast] ba ea í i súile a muintire agus i súile an phobail. "cé a deir gur tír chriostaí í seo?'' a fhiafraíonn seáinín an Mhótair. sin cesit nach bhfreagraítear sa dráma seo. ach cé nach bhfreagraítear í, fós féin tuigtear dúinn gur cesit reitriciúil atá inti agus go bhfreagraíonn eachtraí truamhéalacha [sad / pathetic events] an dráma go maith í.

ar bhealach is íobartaigh iad na pearsana go léir sa dráma [in a way everyone in the drama is a victim] mar go bhfuil siad gafa ag [engulfed] rialacha cúnga na sochaí mídhaonna ina maireann said. daortar Máire chun báis [condemned to death] os a gcomhair amach agus nil said in ann teacht i gcabhair uirthi.

ar ndóigh, tharla an rud céanna do na mílte céanna cailín eile sa tréímhse chéanna agus is cuid chilte náireach de chuid stair [it's a hidden, shamful piece of the history) na tíre seo í faoin am seo.

éiríonn thar barr le mairéad ní ghráda an ghné seo de shaol na tíre a léiriú dúinn in an trial.

---

Nótaí ar Bhean Uí Chathasaigh
Is duine tiarnúil (domineering) ar a cuid páistí í Bean Uí Chathasaigh. Cluintear na chéadtagairtí di, i nGníomh 1, Radharc 2, (G1R2) den dráma, ó Mháire le linn di a bheith ag comhrá le Pádraig. Deir Máire dhá rud faoin a Máthair sa radharc seo - nach ligeann sí di dul amach ar rincí agus - go ndeir sí go mbeidh Máire ag dul sna mná rialata,
'….. is amhlaidh is dóigh léi go rachaidh mé sna mná rialta'.

Léiríonn an dá rud seo an srian teann atá ag Bean Uí Chathasaigh ar shaol a hiníne (control BUC imposes on the life of her daughter) chan amháin i láthair na huaire ach sa todhchaí fosta. Ní bheidh rogha ar bith ag Máire i gcúrsaí gairme ach rogha a máthar di. Bhí saol crua ag Bean Uí Chathasaigh.. Fágadh ina baintreach í, b'éigean di na páistí a thógáil léi féin,
' … gan duine a thógfadh lámh chun cuidiú liom. … mo cheann agus mo dhroim crom ó mhaidin go hoíche ag obair agus luain dóibh'

Bíonn sí anuas ar na páistí. Tugann sí amach do Liam toisc go bhfuil sé ag iarraidh a bheith ag siúl amach le Beití de Búrca. Aithníonn na mic go bhfuil sí dian orthu ach go háirithe ar Mháire,
' …….. is déine í ar Mháire ná ar an bheirt againn'. (G7 R7)

Ní thugann sí mórán saoirse do dhuine ar bith acu. Níl ceachtar den bheirt mhac láidir go leor le cur ina héadan; taobhann siad léi nuair a thig an chúis go cnámh na huilinne,
'….. Bhí an ceart ag Mam. Bhí an ceart ar fad aici.' (G1, R7). Fágtar Máire gan duine ar bith aici nó gan áit ar bith le dul.

Is duine diagrasúil (sanctimonius) í. Casann an lucht éisteachta ar Bhean Uí Chathasaigh don chéad uair i Radharc 4 den chéad Ghníomh (G1, R4) agus í os comhair na cúirte á ceitsiú ag Aturnae 2.
Séanann sí go huile agus go hiomlán 'aon phioc den mhilleán' a ghlacadh uirthi féin.
Tá slat tomhais (yardstick) an chreidiúnachais agus na críostaíochta aici lena iompar féin a mheas. Tá sí iomlán deimhneach gur chomhlíon sí riachtanais na slaite tomhais agus nach bhfuil locht dá laghad uirthi sna cúrsaí seo uilig,

'Thog mise go creidiúnach agus go críostúil í'.

Creideann sí go ndearna sí a chuid dualgaisí gan fáillí,

' ... Chuir mé ar an chailín sin an oiliúint is ceart a chur ar chailín críostaí, 'Bhí sí ag dul sna mná rialta'.

De réir dhearcadh na linne ina mhair sí rinne Bean Uí Chathasaigh gach iarracht a bpáistí a thógáil i gceart, de réir rialacha na heaglaise agus an tsochaí, ach rinneadh neamhaird de spioraid na críostaíochta san iarracht.

Is duine cráifeach (devout) í. Castar orainn í (G1,R7) i gcuideachta a teaghlaigh. Comhlíonann sí deasghnátha an chreidimh go rialta ach níl mórán de spioraid na Críostaíochta ag dul léi.

Is duine diagrasúil í. Déanann sí tagairt do Dhia go minic agus ceapann sí go bhfuil toil Dé á dhéanamh aici,

'Ba é toil Dé m'fhear chéile a thógáil uaim..' / 'Ní haon peaca deireadh a chur le rud neamhghlan - rud a bhí mallaithe ag Dia agus ag duine ..' (G1, R4)

Is duine bréagchráifeach (hypocrital) í. Tá sí sásta aon rud a dhéanamh lena 'dea-ainm' agus a cuid pleananna a chosaint. Bhí sí mar a bhí daoine ag an am faoi thionchar 'tuairim na gcomharsan'.
Ba mhaith léi dul céim níos airde ar an dréimire sóisialta agus ba shin an rud a ghríosaigh í chun neamhaird a dhéanamh de mhianta a páistí agus Máire agus Seán a bhrú i dtreo na heaglaise gan tagairt a dhéanamh den rud a bhí uathu féin,

'… Ach is gearr anois go mbeidh toradh gach íobairte le fáil agam., Seán ina shagart, Máire sna mná rialta, agus tusa (Liam) .. i mbun na feirme'. (G1, R7).

Déanann sí iarracht 'deireadh a chur leis an ghin atá fós gan bhreith'. Bheadh sí sásta dá bpósfadh Máire Pádraig a fhad agus go rachaidís go Sasain.

Agus nuair a theipeann ar gach rud mallachtaíonn sí Máire agus tugann striapach uirthi. (G1, R7) Tá sí caolaigeantach (narrow minded) agus ceanndána (stubborn). Fiú ag an deireadh an dráma agus í ina seasamh ag béal na huaighe ina bhfuil coirp a hiníne agus a gariníne ní thagann a mhalairt d'aigne uirthi. Tá sí ar an phort chéanna ar a raibh sí ag an tús,

' … Ní ormsa is cóir aon mhilleán a chur. Thóg mise í go creidiúnach agus go críostúil. Cád eile a d'fhéadfainn a dhéanamh ?'

Ag an deireadh aithníonn sí le gaois an iar-radhairc ( the wisdom of hindsight) nach raibh raibh sí in inmhe rogha ar bith eile a dhéanamh.

Bhí an dearcadh aici ar an saol a thug an sochaí as a dtáinig sí di agus níorbh fhéidir léi rud ar bith eile a dhéanamh ach an rud a rinne sí, mar a deir sí féin,

'Cad eile a d'fhéadfainn a dhéanamh ?'

Ní thugann Máiréad Ní Ghráda mórán doimhneacht do charachtar na máthar sa dráma seo, le fírinne is geal le gearthóg cairtchláir de leasmháthair finnscéalaíochta í, gan oiread agus ceann amháin de na suailicí banúla aici a mhealladh trua ionainn di.

Ar an dóigh seo níl Bean Uí Chathasaigh inchreite mar dhuine is gan a dhath inti lenar ndrochbharúil uirthi a mhaolú. Caithfidh muid a chur san áireamh, áfach, an cuspóir a bhí ag an drámadóir le carachtar chomh 'dubh' sin a chur inar láthair.
Ba é an cuspóir a bhí ag Máire Ní Ghráda dearcadh an tsóchaí seachas dearcadh an duine aonair a thabhairt chun solais. Is fusa sin a dhéanamh muna mbíonn an drámadóir gafa le doimhneacht carachtair.
Trí charachtar Bhean Uí Chathasaigh nochtann sí luachanna shóchaí na linne a raibh tuismitheoirí mar chuid de agus a raibh an chéimíocht ar an dréimire sóisialta níos tábhachtaí dóibh ná gaol grámhar a bheith acu lena bpáistí féin. Cáineann Máiréad Ní Ghráda Éire agus Éireannaigh na linne go láidir. .

superLeetive

[quote=[Deleted User];60182337]jam making?? how do you come up with these things?...if we werent arguing id say we'd get along!;P[/quote]

Believe it or not..one could actually complete a one year full time Higher Cert in jam making back in the day. No joke!

And now back on topic...I think Aniya Repulsive Teacher was treated a little harshly. I think it would be possible to achieve at least a C3 having only learnt the summaries. I did precious little, if any, study for paper 2 when I sat the LC last year and still got a B2. Didn't even know the names of the two main lads in Fiche Blian ag Fás so had to keep referring to "an beirt acu" etc. as I did kind of know the storyline so I think if she knew the summaries then she'd be better off than I was and I got a B2 without even doing the Stair na Gaeilge at all (automatic 5% lost!).

IWishh

I know that from the past 3 years the HL Poems have never been asked twice - only leaving 2 for this year.
Are people taking the risk in mainly studying them? Cause looking at the OL Poems they really don't mind mixing it up, repeating, or basically just doing the unexpected.
You think leaving out 08's peoms is a really bad idea?

jefreywithonef

I'm ignoring the 2008 HL poems anyway (despite Oíche Nollaig Na mBan being quite class), but as Redbhoy correctly pointed out Faoiseamh A Gheobhadsa has come up twice in a row so I doubt there's much point concentrating too much on that one. Easy as hell to study, though.

lorr3

Me: -> :eek: ->

think this sums up the leavin!!!!:D he he well mise anyways

Extrasupervery

Yeah jeez poor Aniya Repulsive Teacher was kinda ripped apart. I dunno bout the stories but for the poems I think an accurate summary would constitute a decent chunk of the available marks. There is a huge difference in the level of accuracy required for an A1 and a C3. Naturally.

IWishh

IWishh wrote: »

I know that from the past 3 years the HL Poems have never been asked twice - only leaving 2 for this year.
Are people taking the risk in mainly studying them? Cause looking at the OL Poems they really don't mind mixing it up, repeating, or basically just doing the unexpected.
You think leaving out 08's peoms is a really bad idea?

i am literally only doing an mháthair and dá mbéidir. it could be the death of me but im pretty sure one if not both of them will come up.
heres hoping!!!:o

thanks extrasupervery! once june 9 comes and goes i dont think il be talking about irish anymore...

Redbhoy

[quote=[Deleted User];60390690]
thanks extrasupervery! once june 9 comes and goes i dont think il be talking about irish anymore...[/QUOTE]


Of course you will. Its in your blood. Dont ignore it. Feed the hunger with more Irish.

Redbhoy

Redbhoy wrote: »

Of course you will. Its in your blood. Dont ignore it. Feed the hunger with more Irish.

now that you mention it i am pretty hungry..
*rumble*
:P

SarcasticFairy

Has anyone heard anything about what might be coming up on paper two for OL? It seems to be next to impossible to find predictions for OL

starpupil

Hi,
I agree with the people below saying that you will not simply get a c3 by writing a summary of the poem, i have a grinds teacher who is an examiner and there is no way that she would ever recommend anything like that.

For the ol poetry, looks like faoiseamh and gealt.
For the stories, definitely cearrbhac
For the hl poetry would recommend an mhathair and uirchill

Other than that good luck

muscle--museum

bythewoods wrote: »

[condescending] Awhh, sweeeeetie, how cute. I think there's a slight chance they just might have been, dear. [/condescending].

Seriously though, just to get this straight, your plan for Honours irish is to just write out a bunch of summaries for everything in the hope that somehow you'll actually get a C3? Best of luck. You might seriously need it.

"What traits of a béaloidis are found in An Cearrbhach Mac Cábá?"
This is a short story where some guy gambles loads and stuff, c3 please.

That's hilariously funny!

muscle--museum

PurpleFistMixer wrote: »

Just expose yourself to some Ulster Irish speakers for a while and it'll be grand. Two of the girls in my house in Irish college were from Donegal so I got fairly used to it... téip.

Expose yourself to them!!! It'd probably be worth a giggle but would that really improve your comprehension of that dialect's irish???? XD

lorr3

full irish course+ irish notes on lcirish.wordpress.com seems good:)

jefreywithonef

What's the link? That one doesn't work.

QueenOfLeon

Monzo wrote: »

What's the link? That one doesn't work.

Put a www. in front of it

Fad

Anne-Marie!! wrote: »

Put a www. in front of it

Dont even need to, just copy and paste it as it is.

jefreywithonef

Got it going now, strange the page expired earlier.